Việt Nam đang nổi lên như một điểm sáng trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, với tiềm năng phát triển mạnh mẽ ở các lĩnh vực như điện mặt trời, điện gió ngoài khơi, sinh khối và hydrogen xanh. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu phát triển bền vững và thu hút dòng vốn đầu tư, hệ thống hành lang pháp lý cho năng lượng tái tạo tại Việt Nam cần được hoàn thiện và đồng bộ hóa.
Theo các đánh giá và nghiên cứu, Việt Nam sở hữu tiềm năng điện mặt trời lên đến 963.000 MW, với số giờ nắng trung bình hàng năm cao, đặc biệt tập trung ở các tỉnh miền Trung và miền Nam. Về điện gió, Ngân hàng Thế giới đã đánh giá rằng Việt Nam có tiềm năng điện gió lớn nhất ở Đông Nam Á, với tổng tiềm năng ước đạt 513.360 MW. Những con số này cho thấy rằng Việt Nam có thể trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực năng lượng tái tạo tại khu vực.
Tuy nhiên, hiện nay các chính sách liên quan đến năng lượng tái tạo đang phân tán và không đồng bộ, nằm rải rác trong nhiều văn bản luật khác nhau. Điều này dẫn đến sự chồng chéo và thiếu phối hợp liên ngành, gây ra nhiều khó khăn và rủi ro cho các nhà đầu tư. Một trong những rào cản quan trọng khác là cơ chế đấu thầu, giá điện và hợp đồng mua bán điện còn thiếu minh bạch và thường xuyên thay đổi, làm tăng rủi ro tài chính cho các dự án. Ngoài ra, hệ thống truyền tải hiện tại chưa đủ sẵn sàng để tiếp nhận lượng điện phân tán từ các nguồn tái tạo.
Nhìn vào kinh nghiệm của các quốc gia khác, Đức, Trung Quốc và Hàn Quốc đã ban hành Luật Năng lượng tái tạo từ rất sớm, tạo ra bước ngoặt chiến lược quan trọng cho quá trình chuyển dịch năng lượng. Những luật này không chỉ hoạt động như công cụ điều tiết thị trường mà còn thể hiện cam kết dài hạn của chính phủ với người dân và doanh nghiệp.
Các chuyên gia nhận định rằng để phát triển năng lượng tái tạo một cách hiệu quả, Việt Nam cần tích hợp nhiều yếu tố tiên tiến vào Luật Năng lượng tái tạo. Điều này không chỉ đảm bảo nguyên tắc ưu tiên năng lượng sạch mà còn thúc đẩy cạnh tranh minh bạch, cũng như chia sẻ lợi ích công bằng giữa nhà đầu tư và cộng đồng. Luật cần quy định rõ ràng về quy hoạch tổng thể quốc gia cho các nguồn năng lượng tái tạo, cơ chế xác lập giá theo thị trường có điều tiết, và cơ chế chia sẻ rủi ro cũng như ưu đãi tín dụng.
TS. Hoàng Xuân Quốc, Phó Trưởng Ban Tư vấn và Phản biện Hội Dầu khí Việt Nam, nhấn mạnh rằng việc xây dựng một hành lang pháp lý đủ mạnh và hoàn thiện cho sự phát triển năng lượng tái tạo là điều cần thiết. Tương tự, bà Phạm Thuý Chinh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, cũng cho rằng việc ban hành Luật về năng lượng tái tạo là hết sức cần thiết để giải quyết những bất cập và sự không đồng bộ trong hệ thống pháp luật hiện nay.
Việc ban hành Luật Năng lượng tái tạo không chỉ giúp giải quyết các bài toán chính sách mà còn thể hiện quyết tâm chính trị trong chuyển đổi năng lượng. Đây cũng là bước đi chiến lược quan trọng để kích hoạt hàng loạt dự án đang chờ cơ chế, khơi thông dòng vốn quốc tế, tạo dựng hệ sinh thái năng lượng sạch và củng cố vị thế của Việt Nam trong bản đồ chuyển đổi năng lượng toàn cầu.
Tóm lại, việc hoàn thiện hệ thống pháp lý và ban hành Luật Năng lượng tái tạo là chìa khóa để khai thác tiềm năng năng lượng tái tạo của Việt Nam, đồng thời tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững và thu hút đầu tư nước ngoài.