Tái thiết môi trường kinh doanh: Xóa bỏ thuế khoán để tạo sự công bằng

Việc xóa bỏ thuế khoán là một bước tiến quan trọng nhằm tạo ra môi trường kinh doanh công bằng và minh bạch. Từ ngày 01/01/2026, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh sẽ không áp dụng phương pháp thuế khoán nữa, mà sẽ phải nộp thuế theo pháp luật về quản lý thuế.

Tình hình hiện tại của hộ kinh doanh

Hiện nay, cả nước có 3,6 triệu hộ kinh doanh đang được quản lý thuế. Trong 3 tháng đầu năm 2025, số thu ngân sách Nhà nước từ các hộ kinh doanh này ước đạt 8,695 tỷ đồng, tăng 25,7% so với cùng kỳ năm 2024.

Hộ kinh doanh truyền thống

Khó khăn của hộ kinh doanh truyền thống

Tuy nhiên, nhiều hộ kinh doanh truyền thống vẫn gặp khó khăn khi phải chuyển đổi sang sử dụng hóa đơn điện tử và kết nối dữ liệu với cơ quan thuế. Họ lo lắng về việc phải đầu tư thêm đường điện, máy tính, máy in hóa đơn, máy quét mã vạch…

Bà Q., 58 tuổi, bán hàng khô tại một khu chợ truyền thống ở quận Tân Phú (TPHCM), cho biết bà quen buôn bán kiểu cũ và không biết gì về phần mềm kế toán. Bà lo lắng về việc phải thuê thêm người phụ việc chỉ để ngồi… bấm máy tính.

Lợi ích của việc xóa bỏ thuế khoán

Ông Đinh Hồng Kỳ, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM (HUBA), cho rằng việc xóa bỏ thuế khoán là một bước đi đúng đắn. Nó giúp giảm tình trạng thất thu thuế và thúc đẩy các hộ kinh doanh cá thể tuân thủ quy trình quản lý như doanh nghiệp thực thụ.

Việc xóa bỏ thuế khoán cũng giúp tạo ra một môi trường cạnh tranh công bằng hơn. Hiện nay, có không ít trường hợp các hộ kinh doanh cá thể hoạt động với quy mô và doanh thu lớn nhưng vẫn được áp dụng mức thuế thấp.

Thách thức trong việc thực thi

Tuy nhiên, việc xóa bỏ thuế khoán cũng đặt ra thách thức trong việc thực thi. Nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ không quen với việc sử dụng máy tính và phần mềm kế toán.

Ông Nguyễn Xuân Thành, Giảng viên Trường Chính sách Công và Quản lý Fulbright, đề xuất triển khai các nền tảng số hoặc phần mềm kế toán miễn phí, có liên kết trực tiếp với cơ quan thuế, để hỗ trợ các doanh nghiệp siêu nhỏ tuân thủ quy định dễ dàng hơn.

Trong thời gian gần đây, trên mạng xã hội và các diễn đàn thương mại xuất hiện nhiều thông tin về các hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh từ chối nhận thanh toán chuyển khoản hoặc yêu cầu khách hàng ghi nội dung chuyển khoản không rõ ràng để né thuế.

Các hành vi này không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của người mua mà còn là hành vi có dấu hiệu vi phạm pháp luật. Cơ quan thuế đã lên tiếng cảnh báo về những hành vi này và sẽ xử lý nghiêm các trường hợp cố tình che giấu doanh thu.

Xu hướng né thuế của hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh

Một trong những cách né thuế phổ biến của hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh là từ chối nhận thanh toán chuyển khoản hoặc yêu cầu khách hàng ghi nội dung chuyển khoản không rõ ràng. Điều này không chỉ làm giảm nghĩa vụ thuế mà còn gây khó khăn cho cơ quan chức năng trong việc xác định doanh thu thực tế.

Thủ đoạn né thuế của hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh

Cơ quan thuế lên tiếng cảnh báo

Cơ quan thuế đã lên tiếng cảnh báo về những hành vi né thuế của hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh. Theo quy định của pháp luật thuế, doanh thu tính thuế GTGT đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh là doanh thu bao gồm thuế của toàn bộ tiền bán hàng, cung ứng dịch vụ mà hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được hưởng không phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền.

Hành vi treo biển “chỉ nhận tiền mặt” hoặc ghi nội dung chuyển khoản mập mờ có thể trở thành dấu hiệu nghi ngờ cho hành vi che giấu doanh thu. Đồng thời còn đi ngược với xu hướng “Xã hội số – Kinh tế số – Công dân số” và chủ trương phát triển thanh toán không dùng tiền mặt của Nhà nước.

Xử lý nghiêm các trường hợp cố tình che giấu doanh thu

Đối với các trường hợp người nộp thuế cố tình che giấu doanh thu, kê khai thuế không trung thực, đầy đủ sẽ bị xử lý truy thu, ấn định thuế, xử phạt hành vi khai sai, trốn thuế hoặc có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Người nộp thuế cần phải kê khai đúng và đầy đủ doanh thu khi bán hàng hoá dịch vụ. Cơ quan thuế luôn sẵn sàng hỗ trợ và khuyến khích các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh chuyển đổi, phát triển lên doanh nghiệp để được hưởng các chính sách ưu đãi về đầu tư kinh doanh.

Trốn thuế và những hậu quả pháp lý nghiêm trọng

Trốn thuế là hành vi không thực hiện đúng quy định về thuế, gây thất thoát cho ngân sách nhà nước. Theo Luật sư Đỗ Văn Luận, Giám đốc Công ty Luật Lập Phương, hành vi trốn thuế sẽ bị xử lý nghiêm khắc, đặc biệt nếu có tổ chức hoặc gây thất thoát lớn.

Hành vi trốn thuế sẽ bị xử lý thế nào?

Luật sư Đỗ Văn Luận cho biết, theo Điều 143 của Luật Quản lý thuế năm 2019, các hành vi trốn thuế sẽ bị xử lý nghiêm khắc. Các hành vi này bao gồm không nộp hồ sơ đăng ký thuế, không nộp hồ sơ khai thuế, nộp hồ sơ khai thuế sau 90 ngày kể từ ngày hết thời hạn nộp hồ sơ khai thuế hoặc ngày hết thời hạn gia hạn nộp hồ sơ khai thuế.

Hộ kinh doanh cần thận trọng với hành vi trốn thuế

Từ chối nhận chuyển khoản – Chiêu trò không dễ “né thuế”

Trên một số diễn đàn thuế và mạng xã hội dành cho hộ kinh doanh nhỏ lẻ, nhiều tranh luận xoay quanh chuyện xóa bỏ thuế khoán và làm thế nào để đóng thuế đúng quy định hiện hành. Bên cạnh đó, cũng có không ít các bình luận “mách nước” như không nhận thanh toán bằng chuyển khoản, chỉ nhận tiền mặt đã gây ra tranh luận từ 2 phía.

Xóa bỏ thuế khoán: Tạo môi trường cạnh tranh công bằng, minh bạch

Luật sư Đỗ Văn Luận nhấn mạnh rằng, pháp luật hiện hành rất nghiêm khắc với hành vi trốn thuế, đặc biệt nếu có tổ chức hoặc gây thất thoát lớn. Vì vậy, hộ kinh doanh cần thận trọng, tuân thủ đúng quy định và minh bạch tài chính để tránh rơi vào sai phạm ngoài ý muốn.

Hậu quả pháp lý nghiêm trọng

Nếu phạm vào tội “trốn thuế” sẽ bị xử lý theo Nghị định 125/2020/NĐ-CP. Hành vi trốn thuế sẽ bị xử phạt bằng tiền, với mức phạt tăng dần tùy theo các tình tiết tăng nặng hoặc giảm nhẹ. Trong trường hợp nhẹ nhất, người vi phạm có ít nhất một tình tiết giảm nhẹ thì mức phạt sẽ là 1 lần số tiền thuế trốn.

Luật sư Đỗ Văn Luận

Ngoài việc bị phạt tiền, hộ kinh doanh còn phải nộp lại toàn bộ số tiền thuế trốn, bao gồm cả tiền chậm nộp, và phải điều chỉnh lại hồ sơ thuế nếu có kê khai sai số lỗ hoặc thuế giá trị gia tăng đầu vào được khấu trừ trên hồ sơ khai thuế (nếu có).

Lời khuyên cho hộ kinh doanh

Luật sư Đỗ Văn Luận nhấn mạnh rằng, pháp luật hiện hành rất nghiêm khắc với hành vi trốn thuế, đặc biệt nếu có tổ chức hoặc gây thất thoát lớn. Vì vậy, hộ kinh doanh cần thận trọng, tuân thủ đúng quy định và minh bạch tài chính để tránh rơi vào sai phạm ngoài ý muốn.