Trong bối cảnh đồng Việt Nam đang có xu hướng mất giá so với đô la Mỹ và dự trữ ngoại hối còn mỏng, Ngân hàng Nhà nước đang phải cân nhắc kỹ lưỡng về hạn ngạch nhập khẩu vàng. Tuy nhiên, trên dài hạn, nhập khẩu vàng có thể mang lại lợi ích cho nền kinh tế, giúp ổn định thị trường vàng, giảm áp lực lên tỷ giá và tăng nguồn cung cho thị trường.

TS. Nguyễn Trí Hiếu, một chuyên gia kinh tế hàng đầu, nhận định rằng việc bỏ độc quyền sản xuất vàng miếng và nhập khẩu vàng là một bước đi hoàn toàn đúng đắn. Theo ông, điều này sẽ giúp tăng nguồn cung cho thị trường vàng, giảm áp lực lên tỷ giá và ổn định thị trường. Về hạn mức nhập khẩu vàng, ông Hiếu cho rằng cần phải căn cứ vào nhiều yếu tố, bao gồm dự trữ ngoại hối quốc gia và biến động tỷ giá trong nước.

Hiện tại, dự trữ ngoại hối của Việt Nam chỉ khoảng 80 tỷ USD, tương đương với 3 tháng nhập khẩu trung bình. Do đó, việc nhập khẩu vàng sẽ có ảnh hưởng không nhỏ đến tỷ giá trong nước. Tuy nhiên, ông Hiếu cũng nhấn mạnh rằng không phải vì lo ngại tỷ giá mà cấm nhập khẩu vàng. Chính sách tiền tệ không thể đáp ứng mọi mục tiêu của nền kinh tế, và vai trò của Ngân hàng Nhà nước là phải tìm ra điểm cân bằng.

Về việc cho phép ngân hàng thương mại tham gia sản xuất vàng miếng, ông Hiếu không đồng tình. Ông cho rằng các ngân hàng thương mại có thể tham gia nhập khẩu vàng, phân phối vàng, lưu trữ vàng cho khách hàng, nhưng không nên tham gia sản xuất vàng miếng.

Dự thảo sửa đổi Nghị định 24 không đề cập đến việc thành lập sàn vàng, nhưng ông Hiếu cho rằng nếu thành lập sàn vàng, thì Việt Nam nên lập sàn giao dịch hàng hóa và có thể tham khảo mô hình Sàn Giao dịch vàng Chicago Mercantile Exchange (COMEX).

Sửa đổi Nghị định 24 được kỳ vọng sẽ “cởi trói” cho thị trường vàng, cung cấp nguồn cung dồi dào hơn cho thị trường. Tuy nhiên, cơ quan chức năng cũng cần ban hành nhiều quy định về minh bạch giao dịch vàng, từ đó giảm bớt các nhu cầu vàng liên quan đến rửa tiền, khiến cầu vàng trở nên thực chất hơn.

Nhập khẩu vàng sẽ giúp ổn định thị trường vàng và giảm áp lực lên tỷ giá. Chính phủ và các cơ quan chức năng đang nỗ lực tìm kiếm giải pháp để ổn định thị trường vàng và tăng cường quản lý hoạt động nhập khẩu vàng.

Thị trường vàng hiện nay đang đối mặt với nhiều thách thức và cần một cách tiếp cận mới trong việc quản lý. Thay vì chỉ tập trung vào kiểm soát, minh bạch hóa hoặc bình ổn thị trường, đã đến lúc cần xây dựng niềm tin vào các lớp tài sản hợp pháp. Vàng không phải là vấn đề cần quản lý, mà là tài sản cần được tạo dựng niềm tin.

Thực tế cho thấy, khi thị trường còn thiếu sự lựa chọn vào hệ thống tài sản chính thức, mọi cải cách vàng chỉ là “chữa triệu chứng, không chữa gốc bệnh”. Câu hỏi chiến lược quốc gia nên đặt ra là: “Làm sao tạo ra nhiều lớp tài sản đủ niềm tin để người dân không phải chọn vàng như lựa chọn duy nhất?”. Đây là một thách thức không nhỏ, đặc biệt khi chênh lệch cao giữa giá vàng trong nước và thế giới đang gây ra nhiều bức xúc.

Chênh lệch này không phải là nguyên nhân, mà là triệu chứng, phản ánh niềm tin yếu vào các tài sản khác như cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản, hoặc hệ thống ngân hàng và kinh tế vĩ mô toàn cầu. Thị trường tài sản ở Việt Nam quá mỏng và phân cực, không có các lớp tài sản trung gian như chứng chỉ vàng, vàng số, kênh tiết kiệm lãi suất chống lạm phát.

Để giải quyết vấn đề này, cần tạo ra cơ chế biến vàng thành “cục pin tâm lý” có thể sạc đầy niềm tin khi VND bị nghi ngờ, mà không cần tiêu tốn ngoại tệ. Cơ chế “cục pin tỷ giá” có thể giúp ổn định tỷ giá và giảm áp lực lên thị trường vàng. Bên cạnh đó, cần xây dựng cơ chế bảo vệ “pin tỷ giá” thông qua công cụ giúp người dân có thể chuyển từ vàng sang VND (và ngược lại) qua các định chế được kiểm soát.

Trong kỷ nguyên tài sản số, token hóa vàng – biến vàng vật lý thành tài sản kỹ thuật số có thể giao dịch – đang nổi lên như một xu hướng toàn cầu. Cần nghiên cứu và triển khai các giải pháp này để tạo ra thị trường tài sản có niềm tin cao hơn.

Kết luận, khung tư duy và đề xuất trong bài viết này nhằm chứng minh một điều, chênh lệch giá vàng không nằm trong vàng, mà trong khoảng trống giữa các tài sản, giữa chính sách và niềm tin. Các cải cách thị trường không nhắm vào quản lý giá, mà cải cách cấu trúc thị trường vàng để tạo ra một thị trường tài sản lành mạnh và đáng tin cậy hơn.