Trong bối cảnh dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp, việc sử dụng tiền mặt ngày càng trở nên hạn chế do nguy cơ lây nhiễm bệnh. Theo nghiên cứu của Đại học New York (Mỹ), trên mỗi đồng tiền mặt có khoảng 3.000 vi khuẩn khác nhau sinh sống, tiềm ẩn nguy cơ gây các bệnh truyền nhiễm.

Nguy cơ lây nhiễm bệnh từ tiền mặt

Tiền giấy, tiền polymer hay tiền xu đều có tiềm năng là nguồn của các tác nhân gây bệnh và là rủi ro đối với sức khỏe cộng đồng. Virus gây ra Covid-19 có thể tồn tại ngoài vật chủ tới 9 ngày và bám trên các bề mặt của vật dụng.

Tiền mặt được xem là vật trung chuyển các loại dịch bệnh dễ dàng nhất</caption]

Xu hướng thanh toán online

Để phòng ngừa những rủi ro dịch bệnh từ tiền mặt, cơ quan quản lý của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, đã có những động thái cụ thể. Ngân hàng Trung ương Trung Quốc đã tiến hành khử trùng tiền mặt qua sử dụng bằng tia cực tím và lò sấy nhiệt độ cao.

Ở Việt Nam, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho hay, chưa có đủ nguồn lực và phương tiện để tiến hành cách ly và khử trùng tiền mặt đã lưu thông nhưng khuyến nghị cần đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt để hạn chế tối đa các nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh.

Ví điện tử lên ngôi

Gần đây, người dân đã có xu hướng chuyển qua các công nghệ thanh toán hạn chế tiếp xúc tối đa như dùng thẻ contactless (không chạm) và đặc biệt là qua các ví điện tử trên điện thoại.

Thanh toán qua ví điện tử có thể giúp bạn hạn chế tiếp xúc, giảm thiểu các nguy cơ lây bệnh truyền nhiễm</caption]

“Trước đây mỗi lần đi siêu thị, tôi hay trả bằng tiền mặt hay thẻ visa nhưng cả tháng nay, lo sợ bệnh dịch nên tôi thường mua sắm online, giao hàng tận nhà. Nếu buộc phải đi mua sắm thì dùng ví điện tử để hạn chế tối đa với việc tiếp xúc bên ngoài”, chị Nguyễn Vy Anh (Long Biên, Hà Nội) cho biết.

Hiện thị trường thanh toán điện tử tại Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn phát triển “nóng”, với sự tham gia của nhiều “ông lớn” để người tiêu dùng dễ dàng lựa chọn. Việc kết hợp giữa các dịch vụ từ online đến offline đang là xu hướng dẫn đầu thị trường.

Không chỉ dừng lại ở việc thanh toán trực tuyến, việc kết hợp giữa các dịch vụ từ online đến offline đang là xu hướng dẫn đầu thị trường</caption]

Chia sẻ dữ liệu tài khoản nghi ngờ: Bước tiến mới trong phòng chống gian lận

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã có yêu cầu các tổ chức tín dụng phải gửi thông tin về các tài khoản có dấu hiệu gian lận nhằm phục vụ dự án xây dựng kho dữ liệu nghi ngờ. Việc này giúp nâng cao hiệu quả phòng chống gian lận và bảo vệ khách hàng.

Ông Phạm Anh Tuấn – Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết, trong 5 năm thực hiện đề án, hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt đã có sự tăng trưởng ấn tượng. Số lượng giao dịch tăng hơn 62.57%, còn giá trị giao dịch tăng 24.4%. Các kênh thanh toán điện tử như Mobile Banking, Internet Banking, đặc biệt là QR Code đều ghi nhận mức tăng trưởng mạnh mẽ.

Ông Phạm Anh Tuấn – Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước (NHNN)

Để đạt được kết quả trên, ngành ngân hàng đã chủ động phối hợp và kết nối sâu rộng với các hệ sinh thái tài chính – công nghệ, từ trong nước đến quốc tế. Người dùng không còn phải vào riêng ứng dụng của điện lực để thanh toán tiền điện, họ có thể sử dụng các ứng dụng khác, vì hệ thống thanh toán đã được tích hợp liên thông, tạo sự tiện lợi tối đa.

Nhiều dịch vụ trong các lĩnh vực như bảo hiểm, tín dụng và các sản phẩm tài chính số cũng đã chủ động tích hợp thanh toán điện tử, giúp mở rộng khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính toàn diện cho người dân. Điều này thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trong thanh toán tại Việt Nam.

Một điểm nổi bật khác là sự phát triển của phương thức thanh toán bán lẻ xuyên biên giới qua QR Code. Việt Nam đã chủ động triển khai thanh toán xuyên biên giới, kết nối hệ thống QR Code với Thái Lan, Lào, Campuchia và đang triển khai tích cực với Trung Quốc và Hàn Quốc. Dự kiến, các dịch vụ này sẽ chính thức khai trương vào năm 2025.

Việc này không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho du khách Việt Nam khi đi nước ngoài, mà còn giúp du khách quốc tế đến Việt Nam có thể thanh toán bằng tài khoản nội địa của họ mà không cần chuyển đổi ngoại tệ như hiện nay vẫn hay làm. Qua đó, tăng chi tiêu du lịch, góp phần hỗ trợ doanh nghiệp trong nước bán được hàng, gia tăng doanh thu và thúc đẩy sản xuất.

Kho dữ liệu tài khoản nghi ngờ: Công cụ hỗ trợ phòng chống gian lận

Ông Tuấn chia sẻ, tội phạm công nghệ ngày càng gia tăng, đòi hỏi các tổ chức tài chính phải nâng cao ý thức trong việc đầu tư công nghệ nhằm đảm bảo an toàn bảo mật và bảo vệ khách hàng. NHNN sẽ ban hành quy định yêu cầu dừng cung cấp dịch vụ trực tuyến đối với các tổ chức không đáp ứng được các tiêu chuẩn bảo mật quốc tế.

Bên cạnh đó, NHNN đã yêu cầu các tổ chức tín dụng phải gửi thông tin về các tài khoản có dấu hiệu gian lận nhằm phục vụ dự án xây dựng kho dữ liệu nghi ngờ. Kho dữ liệu này sẽ được chia sẻ lại theo nguyên tắc “win – win”, tổ chức nào cung cấp dữ liệu sẽ được tiếp cận lại dữ liệu tập trung do NHNN quản lý.

Hiện nay, kho dữ liệu đã thu thập được hơn 350,000 tài khoản nghi ngờ, và ngân hàng đầu tiên được thí điểm chia sẻ thông tin từ ngày 01/04 vừa qua là BIDV. Khách hàng của BIDV khi thực hiện giao dịch chuyển tiền sẽ được cảnh báo nếu tài khoản nhận thuộc diện nghi ngờ. Sau một tháng thử nghiệm, đã có 40,000 lượt khách hàng quyết định dừng giao dịch, với tổng giá trị lên tới 160 tỷ đồng.

Triển khai đồng bộ trên toàn hệ thống ngân hàng

Trong thời gian tới, biện pháp này sẽ được mở rộng áp dụng tại các ngân hàng lớn như Vietcombank, MB, VietinBank, Agribank. Sau tháng 7, NHNN sẽ tiến hành sơ kết giai đoạn đầu triển khai, đánh giá các vướng mắc và hiệu chỉnh trước khi triển khai đồng bộ trên toàn hệ thống ngân hàng.

Mặc dù đây là biện pháp hiệu quả trong việc hỗ trợ người dùng tránh các rủi ro chuyển nhầm vào tài khoản gian lận, nhưng quyền quyết định cuối cùng vẫn thuộc về khách hàng. Theo thống kê, ngay cả khi được cảnh báo, tỷ lệ khách hàng tiếp tục chuyển tiền và từ chối giao dịch vẫn gần tương đương nhau.