Nghề gốm đen truyền thống Tây Nguyên đối mặt nguy cơ mai một

Linh — Sat, 09 Aug 2025 23:41:06 +0000

Nghề làm gốm truyền thống của người M’nông Rlăm tại buôn Dơng Bắk, xã Liên Sơn Lắk, tỉnh Đắk Lắk, đã tồn tại bền bỉ qua nhiều thế hệ với kỹ thuật ‘nuôi đất’, ‘trích đất’ và nung lộ thiên độc đáo. Gốm của người M’nông Rlăm được biết đến với đặc trưng không sử dụng bàn xoay, không lò nung, không khuôn đúc, mang đậm bản sắc văn hóa của dân tộc này.

Gốm truyền thống của người M’nông Rlăm không sử dụng bàn xoay mà được tạo dáng hoàn toàn bằng tay. Ảnh: Tiêu Dao

Quá trình làm gốm bắt đầu từ việc ‘nuôi đất’, tức là ủ đất sét lấy từ bờ sông Krông Ana để giữ ẩm và bảo tồn chất đất. Sau đó, người thợ sẽ ‘trích đất’ – lấy một lượng đất vừa đủ để tạo nên một sản phẩm, được xem như một nghi thức tâm linh. Gốm M’nông Rlăm được tạo dáng hoàn toàn bằng tay, không sử dụng bàn xoay. Người thợ di chuyển xung quanh sản phẩm trong quá trình nặn, tương đồng với cách làm gốm của người Chăm. Sản phẩm sau khi tạo hình được đánh bóng bằng đá, khắc họa tiết bằng que tre, sau đó phơi khô tự nhiên rồi nung trong lửa khoảng 30 phút với nhiên liệu vỏ trấu và mùn cưa.

Nghề gốm truyền thống của người M’nông Rlăm tại buôn Dơng Bắk đã chính thức được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào cuối năm 2024. Ảnh: Tiêu Dao

Gốm truyền thống của người M’nông Rlăm đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào cuối năm 2024. Sự công nhận này đánh dấu bước chuyển quan trọng trong hành trình gìn giữ và phục hồi một làng nghề truyền thống đặc sắc của Tây Nguyên. Tuy nhiên, việc gìn giữ nghề gốm truyền thống của người M’nông Rlăm đang đối mặt với nhiều thách thức, trong đó có sự mai một về nhân lực, nguyên liệu khan hiếm, và khó khăn trong tiêu thụ sản phẩm.

Lớp khói trấu bám vào bề mặt gốm tạo nên sắc đen bóng đặc trưng – đây là điểm khác biệt nổi bật của gốm M’nông Rlăm so với nhiều dòng gốm khác. Ảnh: Tiêu Dao

Chính quyền địa phương đã triển khai một số đề án bảo tồn và phát triển làng nghề gốm truyền thống, đặt hàng sản phẩm gốm từ nghệ nhân địa phương, tổ chức các lớp truyền dạy nghề, và giới thiệu sản phẩm đến các đơn vị lữ hành. Gốm thủ công của buôn Dơng Bắk đã được công nhận là sản phẩm OCOP đạt 3 sao cấp tỉnh, mở ra cơ hội tiếp cận thị trường rộng hơn. Du lịch cộng đồng đã mang đến hy vọng mới cho nghề làm gốm của người M’nông tại buôn Dơng Bắk. Các tour du lịch trải nghiệm đã về đến Yang Tao, tạo điều kiện cho nghệ nhân địa phương trình diễn kỹ thuật làm gốm cổ.

Để làm gốm, người M’nông Rlăm phải biết cách “nuôi đất” và “trích đất” – những khái niệm gắn liền với cả kỹ thuật và tín ngưỡng. Ảnh: Tiêu Dao

Du khách khi đến thăm làng gốm không chỉ được tìm hiểu quy trình thủ công, mà còn có thể trực tiếp tham gia tạo hình, trang trí sản phẩm và mang về làm kỷ niệm. Những hoạt động này bước đầu giúp gốm Yang Tao có thêm cơ hội được hồi sinh, đồng thời trở thành điểm nhấn văn hóa trong phát triển du lịch bền vững tại khu vực Tây Nguyên.

Các vật dụng truyền thống thường gặp gồm bình, ché, bát, chén, lu đựng nước… đều có độ bền cao, khả năng chịu nhiệt tốt và không tráng men. Ảnh: Tiêu Dao

Khởi nghiệp với nước mắm truyền thống, Phú Điền – Thương hiệu nước mắm giữ lại ký ức và giá trị nghề truyền thống

Linh — Sun, 03 Aug 2025 21:10:49 +0000

Sau hai mươi năm làm việc trong ngành hải sản, anh Nguyễn Tất Hùng, người sáng lập thương hiệu nước mắm Phú Điền, đã quyết định bắt đầu lại sự nghiệp của mình. Với kinh nghiệm làm việc tại một công ty xuất khẩu hải sản lớn ở Phan Thiết, anh đã tích lũy được kiến thức và kỹ năng cần thiết để bắt đầu hành trình mới.

Sự kiện gặp lại một người bạn cũ và ghé thăm xưởng mắm nhỏ của gia đình đã trở thành niềm cảm hứng cho anh Hùng. Chính từ khoảnh khắc đó, anh đã quyết định nghỉ việc và dấn thân vào lĩnh vực sản xuất nước mắm truyền thống. Khi bắt đầu sản xuất nước mắm, anh Hùng không chỉ tập trung vào việc sản xuất mà còn muốn tạo ra một sản phẩm chất lượng cao, giữ lại được ký ức và giá trị truyền thống của nước mắm thật.

Anh Hùng đã lựa chọn cách làm thủ công, không sử dụng hóa chất, và chọn nguyên liệu đầu vào tươi ngon. Chính nhờ sự tỉ mỉ và cẩn thận đó, những giọt mắm Phú Điền màu cánh gián sóng sánh, thơm nồng, đậm đà và ngọt dịu đã ra đời. Sản phẩm này không chỉ mang lại hương vị đặc trưng của biển cả mà còn giữ lại được giá trị truyền thống của nghề làm nước mắm.

Trong quá trình phát triển, thương hiệu nước mắm Phú Điền đã gặp nhiều khó khăn, từ việc bán hàng đến việc tiếp cận thị trường. Tuy nhiên, nhờ vào sự kiên trì và nỗ lực của anh Hùng, thương hiệu đã xây dựng được một cơ sở khách hàng trung thành. Với hơn 90% khách hàng phản hồi tích cực, nước mắm Phú Điền đã có chỗ đứng trên thị trường và được khách hàng đánh giá cao về chất lượng.

Anh Hùng chia sẻ, thành công không chỉ đến từ việc bán được hàng mà còn từ việc mỗi giọt mắm bán ra phải giữ lại được ký ức thật và giá trị thật của biển cả, của nghề truyền thống và của những bữa cơm nhà. Ba yếu tố chất lượng, uy tín và trải nghiệm khách hàng là kim chỉ nam để phát triển bền vững cho thương hiệu nước mắm Phú Điền. Với phương châm này, anh Hùng hy vọng sẽ tiếp tục mang lại những sản phẩm chất lượng cao cho khách hàng và góp phần giữ gìn nghề truyền thống làm nước mắm.

Ngày nay, nước mắm Phú Điền đã trở thành một trong những thương hiệu uy tín trên thị trường, với sản phẩm chất lượng cao và hương vị đặc trưng. Anh Hùng hy vọng rằng, thông qua sản phẩm của mình, sẽ giúp khách hàng có thể cảm nhận được giá trị truyền thống và chất lượng của nước mắm thật, cũng như góp phần vào sự phát triển bền vững của thương hiệu.

Nghề truyền thống – Tintuckinhte.com

Nghề gốm đen truyền thống Tây Nguyên đối mặt nguy cơ mai một

Khởi nghiệp với nước mắm truyền thống, Phú Điền – Thương hiệu nước mắm giữ lại ký ức và giá trị nghề truyền thống