Tái thiết môi trường kinh doanh: Xóa bỏ thuế khoán để tạo sự công bằng

Việc xóa bỏ thuế khoán là một bước tiến quan trọng nhằm tạo ra môi trường kinh doanh công bằng và minh bạch. Từ ngày 01/01/2026, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh sẽ không áp dụng phương pháp thuế khoán nữa, mà sẽ phải nộp thuế theo pháp luật về quản lý thuế.

Tình hình hiện tại của hộ kinh doanh

Hiện nay, cả nước có 3,6 triệu hộ kinh doanh đang được quản lý thuế. Trong 3 tháng đầu năm 2025, số thu ngân sách Nhà nước từ các hộ kinh doanh này ước đạt 8,695 tỷ đồng, tăng 25,7% so với cùng kỳ năm 2024.

Hộ kinh doanh truyền thống

Khó khăn của hộ kinh doanh truyền thống

Tuy nhiên, nhiều hộ kinh doanh truyền thống vẫn gặp khó khăn khi phải chuyển đổi sang sử dụng hóa đơn điện tử và kết nối dữ liệu với cơ quan thuế. Họ lo lắng về việc phải đầu tư thêm đường điện, máy tính, máy in hóa đơn, máy quét mã vạch…

Bà Q., 58 tuổi, bán hàng khô tại một khu chợ truyền thống ở quận Tân Phú (TPHCM), cho biết bà quen buôn bán kiểu cũ và không biết gì về phần mềm kế toán. Bà lo lắng về việc phải thuê thêm người phụ việc chỉ để ngồi… bấm máy tính.

Lợi ích của việc xóa bỏ thuế khoán

Ông Đinh Hồng Kỳ, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM (HUBA), cho rằng việc xóa bỏ thuế khoán là một bước đi đúng đắn. Nó giúp giảm tình trạng thất thu thuế và thúc đẩy các hộ kinh doanh cá thể tuân thủ quy trình quản lý như doanh nghiệp thực thụ.

Việc xóa bỏ thuế khoán cũng giúp tạo ra một môi trường cạnh tranh công bằng hơn. Hiện nay, có không ít trường hợp các hộ kinh doanh cá thể hoạt động với quy mô và doanh thu lớn nhưng vẫn được áp dụng mức thuế thấp.

Thách thức trong việc thực thi

Tuy nhiên, việc xóa bỏ thuế khoán cũng đặt ra thách thức trong việc thực thi. Nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ không quen với việc sử dụng máy tính và phần mềm kế toán.

Ông Nguyễn Xuân Thành, Giảng viên Trường Chính sách Công và Quản lý Fulbright, đề xuất triển khai các nền tảng số hoặc phần mềm kế toán miễn phí, có liên kết trực tiếp với cơ quan thuế, để hỗ trợ các doanh nghiệp siêu nhỏ tuân thủ quy định dễ dàng hơn.

Hiện tượng từ chối nhận chuyển khoản lan rộng – Chuyện gì đang xảy ra?

Trong thời gian gần đây, nhiều người tiêu dùng phản ánh về việc các hộ kinh doanh, cá nhân bán hàng online từ chối nhận thanh toán chuyển khoản hoặc yêu cầu khách hàng thanh toán bằng tiền mặt. Thậm chí, một số người bán còn thông báo sẽ tăng giá sản phẩm nếu khách hàng muốn thanh toán bằng chuyển khoản.

Thay đổi cách nhận tiền

Một số người bán hàng online thông báo rằng từ ngày 2/6, họ sẽ thu thêm 1,5% thuế khi khách hàng thanh toán bằng chuyển khoản. Thông báo này khiến nhiều khách hàng bất ngờ và cảm thấy bối rối.

Thông báo giao dịch bằng tiền mặt của một người bán hàng online</caption]

Không chỉ người bán hàng online, nhiều hộ kinh doanh truyền thống cũng thay đổi cách nhận tiền. Một số người bán tại chợ truyền thống yêu cầu khách hàng thanh toán bằng tiền mặt thay vì chuyển khoản.

Lo ngại về việc “né” thuế

Ông Lê Văn Tuấn, Giám đốc Công ty TNHH Kế toán thuế Keytas, cho rằng việc từ chối nhận chuyển khoản hoặc thay đổi cách nhận tiền không giúp các hộ kinh doanh “né” thuế. Theo ông, nghĩa vụ thuế của các hộ kinh doanh vẫn phải được thực hiện đầy đủ, bất kể họ nhận tiền bằng cách nào.

Cơ quan thuế có thể đối chiếu doanh thu của các hộ kinh doanh với dòng tiền thanh toán, dữ liệu hóa đơn điện tử hoặc thông tin từ ngân hàng để nhận diện những hộ có dấu hiệu trốn thuế.

Chuyên gia thuế nói gì?

Ông Tuấn nhấn mạnh rằng các hộ kinh doanh cần xác định mục tiêu lâu dài và chủ động tìm hiểu pháp luật thuế để thực hiện nghĩa vụ thuế đầy đủ. Việc cố tình trốn thuế có thể dẫn đến các rủi ro pháp lý nghiêm trọng.

Ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế, Bộ Tài chính, cho biết ngành thuế sẽ tiếp tục quản lý chặt chẽ hoạt động của các hộ kinh doanh và có biện pháp xử lý nghiêm đối với những trường hợp cố tình trốn thuế.

Đến cuối năm 2024, cả nước có 3,6 triệu hộ kinh doanh đang được quản lý thuế, đóng góp hơn 25.950 tỷ đồng vào ngân sách nhà nước.

Trong thời gian gần đây, trên mạng xã hội và các diễn đàn thương mại xuất hiện nhiều thông tin về các hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh từ chối nhận thanh toán chuyển khoản hoặc yêu cầu khách hàng ghi nội dung chuyển khoản không rõ ràng để né thuế.

Các hành vi này không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của người mua mà còn là hành vi có dấu hiệu vi phạm pháp luật. Cơ quan thuế đã lên tiếng cảnh báo về những hành vi này và sẽ xử lý nghiêm các trường hợp cố tình che giấu doanh thu.

Xu hướng né thuế của hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh

Một trong những cách né thuế phổ biến của hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh là từ chối nhận thanh toán chuyển khoản hoặc yêu cầu khách hàng ghi nội dung chuyển khoản không rõ ràng. Điều này không chỉ làm giảm nghĩa vụ thuế mà còn gây khó khăn cho cơ quan chức năng trong việc xác định doanh thu thực tế.

Thủ đoạn né thuế của hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh

Cơ quan thuế lên tiếng cảnh báo

Cơ quan thuế đã lên tiếng cảnh báo về những hành vi né thuế của hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh. Theo quy định của pháp luật thuế, doanh thu tính thuế GTGT đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh là doanh thu bao gồm thuế của toàn bộ tiền bán hàng, cung ứng dịch vụ mà hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được hưởng không phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền.

Hành vi treo biển “chỉ nhận tiền mặt” hoặc ghi nội dung chuyển khoản mập mờ có thể trở thành dấu hiệu nghi ngờ cho hành vi che giấu doanh thu. Đồng thời còn đi ngược với xu hướng “Xã hội số – Kinh tế số – Công dân số” và chủ trương phát triển thanh toán không dùng tiền mặt của Nhà nước.

Xử lý nghiêm các trường hợp cố tình che giấu doanh thu

Đối với các trường hợp người nộp thuế cố tình che giấu doanh thu, kê khai thuế không trung thực, đầy đủ sẽ bị xử lý truy thu, ấn định thuế, xử phạt hành vi khai sai, trốn thuế hoặc có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Người nộp thuế cần phải kê khai đúng và đầy đủ doanh thu khi bán hàng hoá dịch vụ. Cơ quan thuế luôn sẵn sàng hỗ trợ và khuyến khích các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh chuyển đổi, phát triển lên doanh nghiệp để được hưởng các chính sách ưu đãi về đầu tư kinh doanh.

Trước quy định mới về thuế, nhiều hộ kinh doanh tại TP HCM đã dán thông báo ngừng nhận chuyển khoản và yêu cầu khách hàng thanh toán bằng tiền mặt.

Theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP, từ ngày 1-6, các hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên phải áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế.

Nhiều hộ kinh doanh cho biết họ gặp khó khăn trong việc thực hiện quy định mới và đã chọn cách ngừng nhận chuyển khoản để tránh các vấn đề liên quan đến thuế.

Lo ngại về quy định mới

Chị Thu Hồng, chủ một cửa hàng tạp hóa tại TP Thủ Đức, TP HCM, cho biết đã ngừng nhận chuyển khoản sau ngày 1-6. Chị giải thích rằng việc này không chỉ giúp chị tránh được các vấn đề liên quan đến thuế mà còn giúp chị không bị tính sai doanh thu.

“Nhiều khách đến mua hàng chỉ 30.000 – 50.000 đồng nhưng lại chuyển dư đến 2-3 triệu đồng rồi nhờ tôi đưa lại tiền mặt. Nếu sau này cơ quan thuế căn cứ theo tổng giao dịch tài khoản để truy thu, tôi có thể bị tính sai doanh thu, trong khi đơn hàng đó lời chưa tới 2.000 đồng. Vì vậy, tôi không nhận chuyển khoản nữa cho yên tâm”, chị Hồng phân trần.

Hộ kinh doanh ngừng nhận chuyển khoản

Chị Hồng cũng bày tỏ sự băn khoăn về việc xuất hóa đơn điện tử: “Không lẽ bán một bịch kẹo hay bịch đá 1.000 – 2.000 đồng cũng phải xuất hóa đơn, trong khi người mua không cần? Nếu hóa đơn đầu vào – đầu ra không khớp, tôi sẽ bị xử lý thì sao?”

Ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh

Bà Thu Phương, chủ một tiệm mì tại TP HCM, cho biết đã gặp khó khăn khi mua nguyên liệu sỉ ở chợ vì người bán đa phần đã lớn tuổi, không rành công nghệ. Điều này dẫn đến tình trạng hóa đơn đầu ra có nhưng đầu vào lại thiếu.

“Nếu buộc phải xuất hóa đơn, tôi sẽ phải tăng giá. Nhưng quanh đây quán ăn rất nhiều, tăng giá là mất khách. Tôi không cấm chuyển khoản, nhưng ưu tiên khách trả tiền mặt để tránh rắc rối trước đã”, bà Phương nói.

Cần hướng dẫn cụ thể

Nhiều người dân cho biết họ gặp bất tiện khi các quán ăn, cửa hàng đột ngột ngừng nhận chuyển khoản.

“Chẳng ai muốn phải giải trình từng khoản chuyển tiền kiểu như vậy. Tốt nhất là hạn chế nhận chuyển khoản trong thời gian này để yên tâm”, một người dùng bình luận.

Các hộ kinh doanh mong muốn cơ quan chức năng có hướng dẫn cụ thể và cho thời gian để họ kịp thích nghi với quy định mới.