Nghề làm gốm truyền thống của người M’nông Rlăm tại buôn Dơng Bắk, xã Liên Sơn Lắk, tỉnh Đắk Lắk, đã tồn tại bền bỉ qua nhiều thế hệ với kỹ thuật ‘nuôi đất’, ‘trích đất’ và nung lộ thiên độc đáo. Gốm của người M’nông Rlăm được biết đến với đặc trưng không sử dụng bàn xoay, không lò nung, không khuôn đúc, mang đậm bản sắc văn hóa của dân tộc này.

Quá trình làm gốm bắt đầu từ việc ‘nuôi đất’, tức là ủ đất sét lấy từ bờ sông Krông Ana để giữ ẩm và bảo tồn chất đất. Sau đó, người thợ sẽ ‘trích đất’ – lấy một lượng đất vừa đủ để tạo nên một sản phẩm, được xem như một nghi thức tâm linh. Gốm M’nông Rlăm được tạo dáng hoàn toàn bằng tay, không sử dụng bàn xoay. Người thợ di chuyển xung quanh sản phẩm trong quá trình nặn, tương đồng với cách làm gốm của người Chăm. Sản phẩm sau khi tạo hình được đánh bóng bằng đá, khắc họa tiết bằng que tre, sau đó phơi khô tự nhiên rồi nung trong lửa khoảng 30 phút với nhiên liệu vỏ trấu và mùn cưa.

Gốm truyền thống của người M’nông Rlăm đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào cuối năm 2024. Sự công nhận này đánh dấu bước chuyển quan trọng trong hành trình gìn giữ và phục hồi một làng nghề truyền thống đặc sắc của Tây Nguyên. Tuy nhiên, việc gìn giữ nghề gốm truyền thống của người M’nông Rlăm đang đối mặt với nhiều thách thức, trong đó có sự mai một về nhân lực, nguyên liệu khan hiếm, và khó khăn trong tiêu thụ sản phẩm.

Chính quyền địa phương đã triển khai một số đề án bảo tồn và phát triển làng nghề gốm truyền thống, đặt hàng sản phẩm gốm từ nghệ nhân địa phương, tổ chức các lớp truyền dạy nghề, và giới thiệu sản phẩm đến các đơn vị lữ hành. Gốm thủ công của buôn Dơng Bắk đã được công nhận là sản phẩm OCOP đạt 3 sao cấp tỉnh, mở ra cơ hội tiếp cận thị trường rộng hơn. Du lịch cộng đồng đã mang đến hy vọng mới cho nghề làm gốm của người M’nông tại buôn Dơng Bắk. Các tour du lịch trải nghiệm đã về đến Yang Tao, tạo điều kiện cho nghệ nhân địa phương trình diễn kỹ thuật làm gốm cổ.

Du khách khi đến thăm làng gốm không chỉ được tìm hiểu quy trình thủ công, mà còn có thể trực tiếp tham gia tạo hình, trang trí sản phẩm và mang về làm kỷ niệm. Những hoạt động này bước đầu giúp gốm Yang Tao có thêm cơ hội được hồi sinh, đồng thời trở thành điểm nhấn văn hóa trong phát triển du lịch bền vững tại khu vực Tây Nguyên.

Ngày gần đây, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) đã tổ chức buổi họp báo quan trọng nhằm cung cấp thông tin về tình hình hoạt động của ngành trong 6 tháng đầu năm. Tại buổi họp báo, Chánh Văn phòng Bộ VHTTDL Cao Lê Tuấn Anh; Cục trưởng Cục Phát thanh truyền hình và Thông tin cơ sở Lê Quang Tự Do và Phó Cục trưởng Cục Báo chí Đặng Thị Phương Thảo đã có mặt để trả lời các câu hỏi từ phóng viên.

Trong 6 tháng đầu năm, Bộ VHTTDL đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể, đóng góp vào sự phát triển bền vững của đất nước. Bộ đã tập trung triển khai các nhiệm vụ trọng tâm, phát huy vai trò kiến tạo và dẫn dắt trong việc lan tỏa giá trị văn hóa, nâng cao thể lực và tinh thần của toàn dân, cũng như thúc đẩy du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.

Một trong những điểm nổi bật trong 6 tháng đầu năm là việc Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc đã được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới. Sự kiện này không chỉ khẳng định giá trị văn hóa, lịch sử của Việt Nam mà còn mở ra những cơ hội mới cho việc phát triển du lịch bền vững. Bên cạnh đó, Bộ sưu tập tài liệu của nhạc sĩ Hoàng Vân cũng được UNESCO ghi danh là Di sản tư liệu thế giới, góp phần bảo tồn và phát huy di sản văn hóa Việt Nam.

Về lĩnh vực du lịch, trong 6 tháng đầu năm 2025, tổng lượng khách du lịch quốc tế đến Việt Nam ước đạt 10.664.608 lượt khách, tăng 20,7% so với cùng kỳ năm 2024. Khách du lịch nội địa ước đạt 77,5 triệu lượt. Tổng thu từ du lịch ước đạt 518 nghìn tỷ đồng. Những con số này cho thấy sự phục hồi mạnh mẽ của ngành du lịch sau đại dịch COVID-19. Bộ VHTTDL cũng đã triển khai Chương trình kích cầu phát triển du lịch năm 2025, tham dự các hội chợ du lịch quốc tế và phối hợp tổ chức các hoạt động trong khuôn khổ Năm Du lịch Quốc gia Huế 2025.

Trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn, Bộ VHTTDL đã trình Chính phủ hồ sơ Nghị định về khuyến khích phát triển văn học. Bộ cũng đã hoàn thành hồ sơ lập đề nghị xây dựng Nghị định của Chính phủ quy định một số chế độ, chính sách đối với viên chức, người lao động chuyên môn trong các đơn vị sự nghiệp công lập lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn. Những nỗ lực này nhằm mục đích hỗ trợ và phát triển văn học, nghệ thuật Việt Nam.

Về lĩnh vực báo chí và truyền thông, Bộ VHTTDL đã cấp mới và thu hồi hàng loạt giấy phép phát thanh, truyền hình. Bộ cũng đã chặn, gỡ bỏ hàng chục nghìn nội dung vi phạm trên Facebook, YouTube, TikTok, Apple và Google. Những biện pháp này nhằm đảm bảo môi trường thông tin lành mạnh và an toàn cho người dùng.

Trong thời gian tới, Bộ VHTTDL sẽ tập trung triển khai các chương trình, đề án sau khi được phê duyệt, bao gồm Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035; Đề án ‘Quốc tế hóa Văn hóa Việt Nam và Việt Nam hóa Văn hóa quốc tế’; Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Bộ cũng sẽ tiếp tục hướng dẫn các địa phương tổ chức Đại hội Thể dục thể thao các cấp, cấp tiến tới Đại hội Thể thao toàn quốc lần thứ X năm 2026.

Chuyển đổi số trong hoạt động bảo tàng đã trở thành xu hướng tất yếu đối với các bảo tàng trên thế giới, nhằm hiện đại hóa công tác bảo tồn, tăng cường khả năng tiếp cận di sản và hội nhập với xu thế phát triển chung của bảo tàng thế giới trong kỷ nguyên số. Điều này không chỉ giúp các bảo tàng tại Việt Nam hiện đại hóa công tác bảo tàng mà còn góp phần quan trọng trong công tác bảo tồn di sản một cách bền vững, qua đó thu hút công chúng thế hệ mới và hội nhập quốc tế.

TS Nguyễn Anh Minh, Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, đã bày tỏ quan điểm rằng đã đến lúc các bảo tàng tại Việt Nam cần thiết có một phòng chuyển đổi số. Điều này sẽ giúp bảo tàng bắt kịp với xu thế phát triển chung của bảo tàng thế giới trong kỷ nguyên số. Theo kinh nghiệm của Ba Lan, một quốc gia có hệ thống bảo tàng hiện đại và năng động bậc nhất Đông Âu, việc thành lập phòng chuyển đổi số đã trở thành một phần không thể thiếu trong hoạt động của các bảo tàng.

Phòng chuyển đổi số tại các bảo tàng Ba Lan đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ chuyên biệt, bao gồm: số hóa hiện vật, xây dựng và cập nhật cơ sở dữ liệu, đăng tải nội dung lên các nền tảng số, phục vụ cho công tác in ấn, xuất bản, cũng như truyền thông và nghiên cứu. Tất cả các bảo tàng tại Ba Lan đều được trang bị studio chụp ảnh chuyên nghiệp có diện tích lớn, hệ thống ánh sáng chuẩn bảo tàng và máy ảnh hiện đại với độ phân giải cao.

Đây chính là nơi thực hiện việc số hóa chi tiết từng hiện vật, từng tác phẩm nghệ thuật với tiêu chuẩn kỹ thuật cao, đảm bảo tính chân thực và sắc nét khi chuyển sang không gian số. Quá trình số hóa hiện vật giúp bảo tàng có thể lưu giữ và bảo quản di sản một cách tốt nhất, cũng như cung cấp cho công chúng những trải nghiệm mới mẻ và thú vị.

Sau khi hoàn tất khâu chụp ảnh và xử lý hình ảnh, dữ liệu được cập nhật lên hệ thống nền tảng số và tích hợp vào cơ sở dữ liệu số hóa, đây là quá trình lưu giữ toàn bộ hiện vật, hình ảnh, tư liệu của bảo tàng. Quá trình này là nền tảng quan trọng để chia sẻ hình ảnh các hiện vật đến với các chuyên gia, nhà nghiên cứu, sinh viên và công chúng trong nước và quốc tế.

Việt Nam hiện nay, hầu hết các bảo tàng vẫn vận hành theo mô hình truyền thống và chưa có phòng chuyên trách cho chuyển đổi số. Các chuyên gia cho rằng, nếu không có bước nhảy về công nghệ, bảo tàng sẽ tiếp tục lùi lại phía sau, không bắt kịp nhu cầu và tâm lý tiếp cận mới của công chúng.

Một rào cản lớn là hầu hết các bảo tàng tại Việt Nam chưa có phòng chuyên trách cho chuyển đổi số. Việc số hóa hiện vật, nếu có, thường được thực hiện rời rạc, dưới dạng các dự án ngắn hạn, thuê ngoài. Điều này khiến dữ liệu thiếu đồng bộ, không bảo mật, khó duy trì và không phát huy được giá trị về lâu dài.

Vì vậy, việc thành lập một quỹ chuyển đổi số trong lĩnh vực bảo tàng tại Việt Nam là hết sức cần thiết, nhằm tạo ra nguồn lực ổn định để hỗ trợ các bảo tàng từng bước hình thành phòng chuyển đổi số, triển khai số hóa hiện vật, xây dựng cơ sở dữ liệu và phát triển nền tảng trưng bày số một cách bài bản, bền vững.

Trong nỗ lực nhằm phát triển văn hóa và con người Việt Nam toàn diện, tỉnh Khánh Hòa đã và đang triển khai nhiều biện pháp đồng bộ. Mới đây, tỉnh này đã tiến hành nghiên cứu và đề xuất sửa đổi, bổ sung các chính sách ưu tiên và đãi ngộ đặc biệt cho các tài năng trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn. Đây là một phần không thể thiếu trong kế hoạch hành động của tỉnh Khánh Hòa, nhằm thực hiện các kết luận quan trọng của Trung ương về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam hướng tới mục tiêu phát triển bền vững của đất nước.

Ban Thường vụ Tỉnh ủy Khánh Hòa đã ban hành Kế hoạch vào tháng 7/2025, trong đó khẳng định quyết tâm nâng cao nhận thức về vị trí và vai trò của văn hóa cũng như con người Khánh Hòa trong sự nghiệp phát triển nhanh và bền vững của địa phương. Văn hóa được xác định là nền tảng tinh thần vững chắc, là nguồn lực nội sinh và động lực quan trọng cho sự phát triển của tỉnh trong kỷ nguyên mới.

Kế hoạch của tỉnh Khánh Hòa tập trung vào 5 nhóm nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm. Trước hết, tỉnh sẽ đổi mới công tác lãnh đạo, chỉ đạo để tạo ra những chuyển biến tích cực trong lĩnh vực văn hóa. Bên cạnh đó, việc hoàn thiện thể chế và chính sách về văn hóa, con người cũng được coi là nhiệm vụ quan trọng. Tỉnh cũng sẽ đẩy mạnh xã hội hóa và phát huy vai trò của Nhân dân, doanh nghiệp và các tổ chức chính trị – xã hội trong phát triển văn hóa. Ngoài ra, phát triển nguồn nhân lực và hoàn thiện chính sách trong lĩnh vực văn hóa; tăng cường thông tin, tuyên truyền và hợp tác quốc tế về văn hóa cũng là những hướng đi trọng tâm. Cuối cùng, tỉnh sẽ huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực, phấn đấu mức chi ngân sách cho văn hóa cao hơn mức bình quân của cả nước.

Đáng chú ý, trong kế hoạch đã đề cập đến việc Ban Thường vụ Tỉnh ủy giao Đảng ủy UBND tỉnh chủ trì đề xuất các cơ chế và chính sách mang tính đột phá. Một trong những nhiệm vụ quan trọng là sửa đổi, bổ sung chính sách ưu tiên, trọng dụng và đãi ngộ tài năng trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn, di sản văn hóa, cũng như thu hút, đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ văn nghệ sĩ. Điều này cho thấy sự quan tâm đặc biệt của tỉnh đối với sự phát triển của lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật.

Trong thời gian tới, tỉnh Khánh Hòa cũng sẽ ưu tiên đầu tư vào các dự án thiết chế văn hóa quy mô lớn. Một số dự án trọng điểm như bảo tàng, nhà hát sẽ được chú trọng và triển khai. Những động thái này thể hiện sự cam kết của tỉnh trong việc xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, và góp phần tích cực vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Thông tin chi tiết về kế hoạch có thể được tìm thấy tại: https://www.nhadatbanma.info/Kinh-te-Xa-hoi/tinh-khanh-hoa-d%E1%BA%A5n-b%E1%BA%A1o-uu-tien-cho-van-hoa-va-tai-nang-nghe-thuat.htm và tại các trang web khác liên quan đến phát triển văn hóa tại Khánh Hòa.