Cải Cách Thủ Tục Xây Dựng: Động Lực Mới Cho Thị Trường Bất Động Sản

Trong nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh và thúc đẩy thị trường bất động sản, Bộ Xây dựng đã chủ động yêu cầu các đơn vị trực thuộc rà soát để cắt giảm thủ tục cấp giấy phép xây dựng đối với các công trình thuộc dự án đầu tư xây dựng đã có quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 hoặc các công trình thuộc khu vực đã phê duyệt thiết kế đô thị.

Cải cách thủ tục xây dựng – Nền tảng cho sự phát triển

Thị trường bất động sản đang dần hồi phục với nhiều dự án đang được triển khai. Việc cải cách thủ tục xây dựng là động thái tích cực được các doanh nghiệp bất động sản mong đợi song song với việc tháo gỡ pháp lý đất đai và quy hoạch.

Thị trường bất động sản dần hồi phục

Triển khai Công điện số 78 (ngày 29/5/2025) của Thủ tướng Chính phủ về cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng, Bộ Xây dựng đã yêu cầu các đơn vị trực thuộc thực hiện rà soát, cắt giảm thủ tục cấp giấy phép xây dựng. Đồng thời, Bộ cũng đề nghị cắt giảm đối tượng phải thực hiện thủ tục thẩm định dự án, thiết kế tại cơ quan chuyên môn về xây dựng.

Việc cải cách thủ tục xây dựng không chỉ giúp tiết kiệm thời gian, tiền bạc, công sức của doanh nghiệp, người dân mà còn tạo ra nhiều chuyển biến tích cực cho thị trường. Bà Giang Huỳnh – Giám đốc, Bộ phận Nghiên cứu & S22M, Savills TP. Hồ Chí Minh nhận xét, cải cách thủ tục cấp giấy phép xây dựng là một động thái tích cực, đặc biệt đối với các doanh nghiệp phát triển bất động sản trong bối cảnh hiện nay.

“Việc cải cách thủ tục cấp giấy phép xây dựng là một bước đi hợp lý. Với các dự án đã có quy hoạch chi tiết 1/500 hoặc thuộc khu vực đã được phê duyệt thiết kế đô thị, các chỉ tiêu kỹ thuật như mật độ xây dựng, tầng cao, khoảng lùi hay hạ tầng đã được xác định cụ thể, nên có thể áp dụng cơ chế đăng ký xây dựng thay cho quy trình xin phép truyền thống mà vẫn đảm bảo tính tuân thủ và giám sát.” – bà Giang Huỳnh phân tích.

Việc rút ngắn thủ tục sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa vận hành, đưa sản phẩm ra thị trường đúng thời điểm và sử dụng nguồn lực hiệu quả hơn. Về tổng thể, đây là một cải cách có thể góp phần cải thiện môi trường đầu tư và thúc đẩy nguồn cung hợp pháp cho thị trường.

Tuy nhiên, chính sách này cần được triển khai đồng thời với một hệ thống hậu kiểm nghiêm ngặt. Để đảm bảo hiệu quả toàn diện, cần đẩy mạnh số hóa, xây dựng hệ thống dữ liệu tập trung để theo dõi tiến độ, giám sát chất lượng thi công và công khai kết quả kiểm tra.

Liên quan đến việc Chính phủ đang phấn đấu để tiết giảm 30% thủ tục hành chính, ông Nguyễn Quốc Hiệp – Chủ tịch Hội đồng quản trị GP.Invest cho rằng, cần giảm bớt các thủ tục pháp lý trong các bước đầu tư kinh doanh, ví dụ cắt giảm trong các khâu cấp phép đầu tư, điều chỉnh quy hoạch cấp phép xây dựng.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh nhấn mạnh, thủ trưởng các cơ quan, đơn vị phải chịu trách nhiệm trước Bộ trưởng về việc hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ. Cục Kinh tế – Quản lý đầu tư xây dựng phối hợp với các cục, vụ liên quan khẩn trương xây dựng, đề xuất phương án sửa đổi văn bản quy phạm pháp luật theo trình tự, thủ tục rút gọn để thực hiện ngay việc cắt giảm, đơn giản hóa nhiều thủ tục hành chính.

Bỏ thủ tục cấp phép xây dựng: Cần cơ chế hậu kiểm rõ ràng

Bộ Xây dựng đang xem xét bỏ thủ tục cấp phép xây dựng, chuyển sang cơ chế hậu kiểm. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng cần làm rõ cơ chế hậu kiểm để đảm bảo tính dự đoán và tránh đùn đẩy trách nhiệm.

Xu hướng chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm

Trước đây, để được cấp phép xây dựng, chủ đầu tư phải trải qua nhiều bước, bao gồm phê duyệt thiết kế cơ sở, thiết kế kỹ thuật, và đối chiếu với giấy phép xây dựng để tiến hành hoàn công. Tuy nhiên, với cơ chế hậu kiểm, chủ công trình sẽ không biết cơ chế để đảm bảo làm sao cho phù hợp với các thông số quy hoạch, mật độ xây dựng.

Thách thức trong việc bỏ thủ tục cấp phép xây dựng

Luật sư Hà Ngọc Hải cho rằng cần phải có một cơ chế để đảm bảo, vì điều quan trọng nhất trong pháp luật là tính dự đoán được rằng các quy định nên được hiểu như thế nào, hiểu đúng ra sao thì mới đảm bảo tuân thủ được. Nếu vẫn còn sự chưa rõ ràng trong luật thì có thể dẫn đến đùn đẩy trách nhiệm, vì công trình đã xây dựng nếu có sai sót thì sẽ mất rất nhiều chi phí để khắc phục.

Liên quan đến vấn đề này, Luật sư kiêm Trọng tài viên Nguyễn Hoàng Chương cho rằng nội dung Bộ Xây dựng đang xem xét vì quy hoạch 1/500 của một dự án nhà ở không đủ chi tiết để loại bỏ giấy phép xây dựng. Hiện tại, điều khó nhận định nhất là cách nhìn nhất quán giữa các cơ quan Nhà nước với nhau khi bắt đầu xét thủ tục hoàn công.

Quan điểm của Bộ Xây dựng về việc bỏ thủ tục cấp phép xây dựng

Trước đó, tại buổi họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 5, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy cho biết quan điểm của Bộ Xây dựng là tất cả thủ tục hành chính về cấp giấy phép đều thực hiện một cách nghiêm túc, rà soát lại, đơn giản hóa, bãi bỏ và tạo điều kiện tối đa cho người dân và doanh nghiệp, địa phương.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng cho biết sẽ tiến hành đánh giá, tổng kết, vì toàn bộ thủ tục cấp phép xây dựng cho người dân đều xuất cấp cho tất cả các địa phương. Định hướng là tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người dân, doanh nghiệp nhưng cũng phải đánh giá tác động nếu có việc bỏ cấp phép đi, việc người dân được tự quyền xây dựng có ảnh hưởng gì đến quyền lợi hợp pháp của người dân và doanh nghiệp khác không.