Kiểm toán Nhà nước vừa công bố kết quả kiểm toán tổng hợp năm 2024, tiết lộ nhiều vấn đề bất cập trong hoạt động của các tổ chức tài chính ngân hàng. Theo đó, trong năm 2023, Ngân hàng Nhà nước đã thực hiện chính sách tiền tệ một cách chủ động và linh hoạt, giúp kiểm soát lạm phát ở mức 3,25%, ổn định tỷ giá và đảm bảo thanh khoản cho hệ thống ngân hàng, từ đó hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, qua quá trình kiểm toán, nhiều tồn tại và bất cập đáng lo ngại đã được chỉ ra.
Cơ cấu tín dụng chưa đúng định hướng ưu tiên đã được Kiểm toán Nhà nước chỉ ra. Cụ thể, dư nợ tín dụng bất động sản vào cuối năm 2023 tăng 11,8% so với cuối năm 2022, trong khi đó đầu tư bất động sản tăng tới 35,4%, gấp 2,5 lần mức tăng trưởng chung của toàn ngành. Điều này cho thấy sự dịch chuyển trong cơ cấu tín dụng, tập trung vào lĩnh vực bất động sản, tiềm ẩn nhiều rủi ro. Bên cạnh đó, chất lượng tín dụng cũng có chiều hướng suy giảm, làm gia tăng lo ngại về khả năng trả nợ của khách hàng.
Đáng chú ý, nợ xấu của nhóm khách hàng có dư nợ cấp tín dụng trên 500 tỷ đồng đã tăng cao về cả tỷ lệ và dư nợ, chủ yếu tập trung tại SCB và một số ngân hàng khác. Điều này đặt ra yêu cầu về việc tăng cường quản lý và giám sát rủi ro tín dụng. Trong nỗ lực hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, Ngân hàng Nhà nước đã tiến hành 4 lần điều chỉnh giảm các mức lãi suất điều hành, với mức giảm từ 0,5%/năm đến 2%/năm. Tuy nhiên, chênh lệch giữa lãi suất cho vay bình quân và lãi suất huy động bình quân năm 2023 vẫn còn trên 4%, cho thấy khoảng cách giữa chi phí vốn và lãi suất cho vay vẫn còn khá lớn.
Một vấn đề đáng quan tâm khác là Chương trình hỗ trợ lãi suất theo Nghị định số 31/2022/NĐ-CP ngày 20/5/2022 của Chính phủ đã kết thúc với số tiền hỗ trợ lãi suất chỉ đạt 1.216 tỷ đồng, bằng 3,04% kế hoạch. Điều này cho thấy hiệu quả của chương trình còn hạn chế và cần được xem xét lại.
Kiểm toán Nhà nước cũng đã chỉ ra một số đơn vị đầu tư tài chính không hiệu quả hoặc hiệu quả thấp. Chẳng hạn, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Agribank) có Công ty Cho thuê tài chính I – Agribank đang chịu lỗ lũy kế đến 783,1 tỷ đồng tại thời điểm 31/12/2023. Công ty Cho thuê tài chính II – Agribank đã bị tuyên bố phá sản, chấm dứt hoạt động. Những thông tin này đã làm nổi bật lên thách thức về quản lý và hiệu quả đầu tư trong các đơn vị này.
Kết quả kiểm toán tại một số ngân hàng cũng cho thấy việc phân loại nhóm nợ còn chưa chính xác. Một số ngân hàng còn có sai sót về trình tự, thủ tục cho vay, điển hình là việc thẩm định sơ sài, định kỳ chưa đánh giá lại tài sản bảo đảm, thiếu chứng từ giải ngân/tài liệu chứng minh mục đích sử dụng vốn. Những vấn đề này không chỉ tồn tại ở một vài ngân hàng mà còn nằm rải rác ở nhiều đơn vị, đòi hỏi sự chấn chỉnh và cải thiện.
Tại Ngân hàng Chính sách xã hội, Kiểm toán Nhà nước cũng phát hiện tình trạng các trường hợp cho vay giải quyết việc làm không đúng đối tượng, cho vay vượt hạn mức, hỗ trợ lãi suất chưa đúng quy định. Một số chi nhánh có tỷ lệ nợ quá hạn, nợ khoanh cao so với bình quân toàn hệ thống. Những tồn tại này yêu cầu ngân hàng phải thực hiện các biện pháp mạnh mẽ hơn để nâng cao hiệu quả hoạt động và kiểm soát rủi ro.