Kết quả kiểm toán tổng hợp năm 2024 của Kiểm toán Nhà nước vừa được công bố đã chỉ ra nhiều tồn tại và bất cập trong hoạt động của các tổ chức tài chính ngân hàng trong năm 2023. Trong bối cảnh Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, góp phần kiểm soát lạm phát ở mức 3,25%, ổn định tỷ giá và thanh lượng hệ thống ngân hàng, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, vẫn còn một số hạn chế cần được khắc phục.
Cơ cấu tín dụng chưa đúng định hướng ưu tiên là một trong những vấn đề được Kiểm toán Nhà nước nhấn mạnh. Dư nợ tín dụng bất động sản cuối năm 2023 tăng 11,8% so với cuối năm 2022, trong đó đầu tư bất động sản tăng 35,4%, gấp 2,5 lần mức tăng trưởng chung của toàn ngành. Điều này cho thấy sự dịch chuyển trong cơ cấu tín dụng sang lĩnh vực bất động sản, tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không được quản lý chặt chẽ.
Chất lượng tín dụng có chiều hướng suy giảm là một vấn đề đáng lo ngại. Nợ xấu của nhóm khách hàng có dư nợ cấp tín dụng trên 500 tỷ tăng cao về cả tỷ lệ và dư nợ, chủ yếu tại SCB. Đặc biệt, dư nợ của nhóm khách hàng này tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín – Sacombank tăng 536,2%, tại Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam – Vietcombank tăng 110,8%. Điều này cho thấy một số ngân hàng cần tăng cường quản lý rủi ro tín dụng, đặc biệt với các khách hàng lớn.
Kiểm toán Nhà nước cũng chỉ ra một số đơn vị đầu tư tài chính không hiệu quả hoặc hiệu quả thấp. Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam (Co-opBank) chưa thu hồi được khoản tiền gửi 330 tỷ đồng tại CTCP Tài chính Handico. Tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Agribank) có Công ty Cho thuê tài chính I – Agribank (ALCI) lỗ lũy kế tại 31/12/2023 là 783,1 tỷ đồng, Agribank đã trích lập dự phòng đầu tư tài chính 100% số tiền 172,08 tỷ đồng. Những vấn đề này cho thấy cần có sự rà soát và điều chỉnh trong hoạt động đầu tư tài chính của các ngân hàng.
Kết quả kiểm toán tại một số ngân hàng cho thấy việc phân loại nhóm nợ còn chưa chính xác. Các ngân hàng còn có sai sót về trình tự, thủ tục cho vay, điển hình là việc thẩm định sơ sài, định kỳ chưa đánh giá lại tài sản bảo đảm, thiếu chứng từ giải ngân/tài liệu chứng minh mục đích sử dụng vốn; kiểm tra, giám sát sau cho vay cũng chưa đầy đủ. Điều này cho thấy cần có sự cải thiện trong quy trình cho vay và quản lý tín dụng.
Trong năm 2023, NHNN đã 4 lần điều chỉnh giảm các mức lãi suất điều hành với mức giảm từ 0,5%/năm đến 2%/năm. Tuy nhiên, chênh lệch giữa lãi suất cho vay bình quân và lãi suất huy động bình quân năm 2023 còn trên 4%. Chương trình hỗ trợ lãi suất theo Nghị định số 31/2022/NĐ-CP ngày 20/5/2022 của Chính phủ đã kết thúc, số tiền hỗ trợ lãi suất chỉ đạt 1.216 tỷ đồng (bằng 3,04% kế hoạch), một số ngân hàng thương mại hỗ trợ lãi suất chưa đúng quy định 1,75 tỷ đồng. Những vấn đề này cho thấy cần có sự điều chỉnh trong chính sách lãi suất và hỗ trợ lãi suất.
Ngoài ra, NHNN cũng chưa xây dựng, trình các cấp có thẩm quyền ban hành chiến lược, kế hoạch về phát triển thị trường vàng, chưa can thiệp kịp thời để bình ổn thị trường vàng theo quy định. Điều này cho thấy cần có sự quan tâm và quản lý chặt chẽ hơn đối với thị trường vàng.